ΤΣΑΚΩΝΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ
Ο τσακώνικος χορός είναι παραδοσιακός χορός με ρίζες στα αρχαία ελληνικά χρόνια. Ιδιαίτερα δημοφιλής στην Τσακωνιά, όπου χορεύεται μέχρι σήμερα σε 5/8 ή 5/4, ανάλογα με το αν χορεύεται αργά ή γρήγορα. Οι χορευτές κρατιούνται σφιχτά, σαν να προσπαθούν να μη χάσει ο ένας τον άλλο και η πρωτοχορεύτρια κρατά ένα μαντήλι στο χέρι. Ο χορός είναι ανοιχτός κυκλικός. Άλλοτε, πάλι, σχηματίζει ένα σαλίγκαρο (σπείρα) σε αργό ρυθμό και ξεδιπλώνεται σε γρήγορο ρυθμό, αναπαριστώντας τη ζωή, την ανάπτυξη, τη νίκη.
Ο Τσακώνικος χορός σαν ενιαίο σύνολο, μελωδία, ρυθμός και χορός, είναι ίσως το μοναδικό δείγμα αρχαίας ελληνικής μουσικής που διασώθηκε ως σήμερα και αυτό γιατί είναι ιερός λατρευτικός χορό. Θεωρείται ότι είναι αναπαράσταση της προσπάθειας του Θησέα να βγει από το Λαβύρινθο και ότι είναι χορός «γέρανος» που περιγράφει ο Πλούταρχος. Ο χορός μεταφέρθηκε από τους Μινωίτες και διατηρήθηκε από του Μυκηναίους της Λακωνίας που κατέφυγαν στον Πάρνωνα, γύρω στο 1100 π.χ. για να αποφύγουν τους τραχείς Δωριείς. Με την επικράτηση του Δωδεκάθεου ο χορός αφιερώθηκε στον Απόλλωνα, η λατρεία του οποίου επικρατεί σε όλη την Κυνουρία.
Ο «κλειστέ» (κλειστός) τσακώνικος χορός χορευόταν σε όλα τα χωριά της Τσακωνιάς στους γάμους, στα πανηγύρια και στις «κλειστές» διασκεδάσεις (π.χ. Απόκριες) που δεν μπορούσαν να χορέψουν σε ανοικτό χώρο. Είναι πράγματι κλειστός χορός με τα χέρια περασμένα, το δεξί του δεύτερου κάτω από το αριστερό του πρώτου και πιασμένα με τα δάχτυλα σταυρωτά και σφιγμένα, τα κορμιά κολλητά το ένα με το άλλο, χωρίς περιθώρια «άνεσης». Τα βήματα είναι αργά, μετρημένα και ο χορός ξετυλίγεται κάνοντας κύκλους και στροφές, διπλώματα και ξεδιπλώματα. Άλλοι τσακώνικοι χοροί είναι ο «τεσσέρα», ο «στα τρία» (τα «τσία»), ο «πέρα η μεριά».
Για την προέλευση, ωστόσο, του Τσακώνικου χορού οι μελετητές δεν έχουν καταλήξει σε μια οριστική και τεκμηριωμένη θέση. Σίγουρα είναι πανάρχαιος χορός που χορεύεται σε όλα τα τσακωνοχώρια σήμερα, όπως τον χόρευαν πριν από χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοι μας και τον θαυμάζουν οι επισκέπτες καθώς βλέπουν τις τσακωνοπούλες, ντυμένες τζουμπελούδες, να τον χορεύουν στις εθνικές και τοπικές γιορτές καθώς και στα θρησκευτικά πανηγύρια του Τυρού, του Πραστού, των Μελάνων, του Λεωνιδίου, της Σίταινας…
Όσο για τα μουσικά όργανα και τα τραγούδια που τον συνοδεύουν δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι τόσο παλιά όσο ο χορός…
Ο τσακώνικος χορός είναι παραδοσιακός χορός με ρίζες στα αρχαία ελληνικά χρόνια. Ιδιαίτερα δημοφιλής στην Τσακωνιά, όπου χορεύεται μέχρι σήμερα σε 5/8 ή 5/4, ανάλογα με το αν χορεύεται αργά ή γρήγορα. Οι χορευτές κρατιούνται σφιχτά, σαν να προσπαθούν να μη χάσει ο ένας τον άλλο και η πρωτοχορεύτρια κρατά ένα μαντήλι στο χέρι. Ο χορός είναι ανοιχτός κυκλικός. Άλλοτε, πάλι, σχηματίζει ένα σαλίγκαρο (σπείρα) σε αργό ρυθμό και ξεδιπλώνεται σε γρήγορο ρυθμό, αναπαριστώντας τη ζωή, την ανάπτυξη, τη νίκη.
Ο Τσακώνικος χορός σαν ενιαίο σύνολο, μελωδία, ρυθμός και χορός, είναι ίσως το μοναδικό δείγμα αρχαίας ελληνικής μουσικής που διασώθηκε ως σήμερα και αυτό γιατί είναι ιερός λατρευτικός χορό. Θεωρείται ότι είναι αναπαράσταση της προσπάθειας του Θησέα να βγει από το Λαβύρινθο και ότι είναι χορός «γέρανος» που περιγράφει ο Πλούταρχος. Ο χορός μεταφέρθηκε από τους Μινωίτες και διατηρήθηκε από του Μυκηναίους της Λακωνίας που κατέφυγαν στον Πάρνωνα, γύρω στο 1100 π.χ. για να αποφύγουν τους τραχείς Δωριείς. Με την επικράτηση του Δωδεκάθεου ο χορός αφιερώθηκε στον Απόλλωνα, η λατρεία του οποίου επικρατεί σε όλη την Κυνουρία.
Ο «κλειστέ» (κλειστός) τσακώνικος χορός χορευόταν σε όλα τα χωριά της Τσακωνιάς στους γάμους, στα πανηγύρια και στις «κλειστές» διασκεδάσεις (π.χ. Απόκριες) που δεν μπορούσαν να χορέψουν σε ανοικτό χώρο. Είναι πράγματι κλειστός χορός με τα χέρια περασμένα, το δεξί του δεύτερου κάτω από το αριστερό του πρώτου και πιασμένα με τα δάχτυλα σταυρωτά και σφιγμένα, τα κορμιά κολλητά το ένα με το άλλο, χωρίς περιθώρια «άνεσης». Τα βήματα είναι αργά, μετρημένα και ο χορός ξετυλίγεται κάνοντας κύκλους και στροφές, διπλώματα και ξεδιπλώματα. Άλλοι τσακώνικοι χοροί είναι ο «τεσσέρα», ο «στα τρία» (τα «τσία»), ο «πέρα η μεριά».
Για την προέλευση, ωστόσο, του Τσακώνικου χορού οι μελετητές δεν έχουν καταλήξει σε μια οριστική και τεκμηριωμένη θέση. Σίγουρα είναι πανάρχαιος χορός που χορεύεται σε όλα τα τσακωνοχώρια σήμερα, όπως τον χόρευαν πριν από χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοι μας και τον θαυμάζουν οι επισκέπτες καθώς βλέπουν τις τσακωνοπούλες, ντυμένες τζουμπελούδες, να τον χορεύουν στις εθνικές και τοπικές γιορτές καθώς και στα θρησκευτικά πανηγύρια του Τυρού, του Πραστού, των Μελάνων, του Λεωνιδίου, της Σίταινας…
Όσο για τα μουσικά όργανα και τα τραγούδια που τον συνοδεύουν δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι τόσο παλιά όσο ο χορός…